0-3 yaş arası uşaqların inkişafına ən çox təsir edən oyuncaqlar onların motor bacarıqlarını, hissiyyat duyğularını, problem həll etmə qabiliyyətlərini və yaradıcılıqlarını inkişaf etdirən oyuncaqlardır. Bu yaş dövründə uşaqlar sensor-motor inkişaf mərhələsində olduqları üçün oyuncaqlar toxunma, görmə, eşitmə və hərəkət bacarıqlarını dəstəkləməlidir.
Ən yaxşı oyuncaqlar və onların faydaları:
1. Piramida oyuncaqları (Halqalı yığma oyunları)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Motor bacarıqları, əl-göz koordinasiyası, problem həll etmə, sıra və ölçü anlayışı.
• Təsiri: Uşaq üzükləri sıraya düzməklə ölçüləri ayırd etməyi və səbəb-nəticə əlaqəsini başa düşməyi öyrənir.
2. Yumuşaq kitabçalar və parça kitablar
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Görmə və toxunma hissiyatı, dil inkişafı, konsentrasiya.
• Təsiri: Uşaq şəkilləri müşahidə edərək yeni sözlər öyrənir və məkan düşüncəsini inkişaf etdirir.
3. Sensor toplar (toxunma hissini artıran toplar)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Hissiyyat duyğusu, tutma refleksi, toxunma hissi.
• Təsiri: Uşaq fərqli səthlərə toxunaraq toxunma duyğusunu inkişaf etdirir.
4. Qutular və iç-içə keçən stəkanlar (Matryoshka tipli oyuncaqlar)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Məkan düşüncəsi, səbəb-nəticə əlaqəsi, problem həll etmə.
• Təsiri: Uşaq böyükdən kiçiyə prinsipi ilə əşyaları yerləşdirməyi öyrənir.
5. Səsli və işıqlı oyuncaqlar (sadə musiqi alətləri, döyəclənən oyuncaq piano və s.)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Səs tanıma, ritm hissi, eşitmə və səbəb-nəticə anlayışı.
• Təsiri: Uşaq düymələrə basaraq musiqi sədalarını eşidir və səbəb-nəticə əlaqəsini başa düşür.
6. Taxta və ya plastik bloklar
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Əl-göz koordinasiyası, məkan düşüncəsi, problem həll etmə.
• Təsiri: Uşaq blokları düzərək memarlıq və tarazlıq anlayışlarını öyrənir.
7. Su ilə rəsm çəkmə dəstləri (Ebru və ya Aqua Doodle)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Yaradıcılıq, motor bacarıqları, fokuslanma.
• Təsiri: Rənglərlə oynamaq uşağın təsəvvürünü genişləndirir və diqqətini artırır.
8. Güzgülü oyuncaqlar
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Özünü tanıma, vizual qavrayış.
• Təsiri: Uşaq güzgüdə öz əksini görüb tanıma bacarığını inkişaf etdirir.
9. Yumşaq oyuncaqlar və qucaqlanabilən kuklalar
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Emosional inkişaf, sosial bacarıqlar.
• Təsiri: Uşaq oyuncaqlarla ünsiyyət quraraq empatiya və emosional tənzimləmə öyrənir.
10. Basıb sıxmaqla səs çıxaran oyuncaqlar (squeaky toys)
• İnkişaf etdirdiyi bacarıqlar: Səbəb-nəticə əlaqəsi, sensor bacarıqlar.
• Təsiri: Uşaq oyuncaqdan gələn səsi eşidərək nəzarət bacarığını inkişaf etdirir.
Nəticə
0-3 yaş arası uşaqlar üçün ən yaxşı oyuncaqlar sensor-motor inkişafı və erkən öyrənməni dəstəkləyən oyuncaq növləridir. Piramida oyuncaqları, sensor toplar, qutular, bloklar və musiqili oyuncaqlar bu yaş qrupu üçün ən təsirli seçimlərdən biridir. Oyuncaq seçərkən təhlükəsizliyə və uşağın yaşına uyğun olmasına xüsusi diqqət yetirmək vacibdir.
